2act 250622 119a

Angst!

3 april 2024

Door: Willeke Schalley

 

Het mensenbrein, het zoogdierenbrein en het reptielen brein. Samen hebben ze een plek in ons hoofd. Vanuit de evolutie overgebleven en verder ontwikkeld, met allen een belangrijke functie.

Wanneer het om angst en stress gaat speelt het reptielenbrein een belangrijke rol. ‘Ontworpen’ om in actie te komen wanneer er een fysieke bedreiging is. Dit breindeel is gericht op de overleving. Hartslag verhoogt, vitale organen worden van bloed voorzien en het lichaam is klaar om te vechten, vluchten of bevriezen. Het zoogdierenbrein helpt het reptielenbrein weer ‘over te gaan tot de orde van de dag’ zodra gevaar geweken is.

Dit zie je bijvoorbeeld heel duidelijk in de natuur wanneer een hertje bewust wordt van de leeuw die watertandend zijn prooi in de gaten houdt. Het hertje rent of weg, vecht dapper terug door zich uit de klauwen van de leeuw te willen worstelen of bevriest en speelt dood. Stel je voor dat de leeuw beslist: ‘Nou, ik heb toch meer zin in een zebra …’ en wegloopt, dan zal het hertje vrij snel verder gaan grazen.

Het zoogdierenbrein heeft dus een hele belangrijke rol bij bijvoorbeeld angstregulatie. Stel je eens een zoogdier voor, bijvoorbeeld een paard. De zachtheid en zorg die een merrie draagt voor haar veulen. De bescherming en liefde van een kudde olifant voor een kalf.

Dit deel van het brein gaat onder andere over de emoties en sociaal gedrag. Wie in jouw netwerk kan jou troosten? Wat heb jij nodig om te kunnen huilen als je bang bent? Hoe kun je naar buiten brengen wat je van binnen ervaart? Cruciaal zijn de emoties rondom jouw angst te leren (h)erkennen en de fysieke gevoelens die erbij komen kijken, om vervolgens tools te leren toepassen die jou ondersteunen in het reguleren van al deze emoties en gevoelens.

Dat menselijk brein staat ons soms een beetje in de weg 😉 Met haar ratio, gedachtenkracht en capaciteit om details op te slaan, zorgt er soms voor dat er na een angstaanjagende of stressvolle ervaring geen herstelmoment komt, waardoor het reptielenbrein op de voorgrond blijft. Het moment dat het hertje weer gaat grazen ontstaat dan niet. Er blijft een alertheid aanwezig die vaak wordt ingevuld met bepaalde gedachten en gevoelens. Hierdoor is het mogelijk om in een cirkel van angst te komen.

Nu zorgt dat mensenbrein niet alleen voor kommer en kwel rondom angst. Juist dit deel van het brein kunnen we inzetten om het reptielenbrein terug te fluiten oftewel de krokodil te temmen, in samenwerking met het zoogdierenbrein.
Bijvoorbeeld door inzicht krijgen in de G’s. Gebeurtenis, Gedachten, Gevoel en Gedrag. Bij angst is het ontzettend belangrijk weer regie te kunnen ervaren, zodat het vertrouwen kan groeien, het vertrouwen in jezelf, de omgeving of in een soortgelijke ervaring.

Kanttekening: De mate van angst is afhankelijk van een samenspel van factoren. Naast de breinwerking hebben persoonlijkheid, eerdere ervaringen, bepaalde diagnoses en het nestje waarin je wordt geboren ook een aandeel in het hervinden van veerkracht. Daarnaast speelt het zenuwstelsel en het fysiek kunnen ontladen van stresservaringen ook een belangrijke rol. Willen we angst de baas worden, dan gaan we aan de slag met hoofd, lichaam én systeem!